Văn xuôi

SAO ĐỨC THẾ TÔN DÙNG ÁC NGỮ?

Trích từ cuốn Mi Tiên vấn đáp, HT Giới Nghiêm dịch, HT Giới Đức hiệu chính.

04/04/2022

 



Đức vua Mi-lan-đà hỏi:

- Thưa Đại đức! Đức Thế Tôn thường thuyết rằng: “Này các thầy Tỳ-khưu! Các thầy phải có tâm bi mẫn đối với chúng sinh, nên nói lời từ hòa, mát mẻ, phải thương xót chúng sinh mới xứng giữ phẩm hạnh cao thượng trong giáo pháp của Như Lai”. Nhưng một chỗ khác, Đức Thế Tôn lại thuyết: “Này các thầy Tỳ-khưu! Trong thế gian này cái gì đáng bị ngược đãi thì Như Lai ngược đãi, cái gì đáng được cất nhắc thì Như Lai cất nhắc! Cái gì đáng bị cắt tay, cắt chân thì Như Lai cắt tay, cắt chân! Cái gì đáng bị trói buộc thì Như Lai cho trói buộc! Cái gì đáng giết thì Như Lai bảo giết”. Sao Đức Tôn sư lại có thứ ngôn ngữ lạ lùng như thế? Ngôn ngữ ấy có xứng với phẩm hạnh của bậc thánh? Đấy chính là ác khẩu, ác ngữ mà một hiền nhân trong thế gian này còn không bao giờ sử dụng, huống nữa là Đức Đại Giác. Xin Đại đức hoan hỷ phá nghi điều ấy cho trẫm.

Tỳ-kheo Na Tiên trả lời:

- Tâu đại vương! Khi Đức Tôn sư dạy rằng các thầy Tỳ-kheo phải có lòng từ, phải có lòng bi mẫn thương xót chúng sinh, ấy là lúc ngài dùng thường ngữ, ai cũng có thể hiểu được. Nhưng khi đức Tôn sư dạy rằng, cái gì đáng bị ngược đãi thì Như Lai ngược đãi, cái gì đáng được cất nhắc thì Như Lai cất nhắc…, ấy là lúc ngài dùng pháp ngữ. Pháp ngữ là ngôn ngữ của pháp. Xin đại vương hiểu cho như thế để khỏi hiểu lầm pháp nghĩa mà đức Tôn sư muốn gởi gắm.


Mi-lan-đà hỏi:

- Pháp ngữ, pháp nghĩa ấy là thế nào, thưa Đại đức?


Na Tiên trả lời:

- Xin thưa! Như chúng sinh hoặc chư vị Tỳ-kheo nào có tâm phóng dật hay buông lung v.v. thì hãy nên đè nén, ngược đãi, chế ngự, áp chế tâm ấy. Đó là pháp ngữ, pháp nghĩa của câu “Cái gì đáng bị ngược đãi thì nên ngược đãi”. Như chư tỳ-khưu hoặc chúng sinh nào có trạng thái tâm yên tĩnh, không bị lao xao, được vắng lặng thì nên cất nhắc, làm cho tốt hơn, viên mãn hơn, thanh tịnh hơn. Ấy là pháp nghĩa, pháp ngữ của câu “Cái gì đáng được cất nhắc thì cho cất nhắc”. Tương tự, các trạng thái tâm bất thiện thì nên đè nén, áp chế v.v. Các tâm thiện thì được cất nhắc. Khi khởi tâm đến đối tượng một cách sai lạc, không chân thực, không đúng với chân lý, sự thật thì nên ngược đãi, đè nén nó. Khi khởi tâm đến đối tượng một cách trong sáng, chân thật, đúng với chân lý, sự thật thì tâm ấy nên được cất nhắc, khen ngợi, làm cho phát triển thêm lên. Người nào thực hành giáo pháp sai thì nên đè nén, chế ngự v.v. Người nào thực hành giáo pháp đúng thì nên cất nhắc, khen ngợi, tán dương, làm cho sung mãn… Tương tự, kẻ ăn trộm thì cho đè nén, người không ăn trộm thì được cất nhắc. Tất cả những điều ấy đều phải hiểu theo pháp ngữ, pháp nghĩa cả, tâu đại vương.

Đức vua Mi-lan-đà nhăn mày:

- Thưa, đoạn trên thì trẫm hiểu, nhưng đoạn dưới, nơi chỗ “ăn trộm” thì trẫm không hiểu tới. “Đè nén kẻ ăn trộm” phải được hiểu như thế nào, Đại đức?

- Ở đây, phải hiểu thêm lý nhân quả, là tuỳ tội trạng của tên ăn trộm ấy. Như có những tên phạm pháp ăn trộm, tuỳ theo mức nặng hay nhẹ mà đại vương xử phạt. Có tội nhẹ thì khiển trách, tội đáng trói để răn đe thì nên trói để răn đe, tội đáng lưu đày thì lưu đày, tội đáng giết thì nên giết… Không ăn trộm thì không giết. Luật pháp thế gian là vậy, còn luật pháp của bậc Thánh, khi nói như thế thì phải được hiểu cho pháp ngữ, mong đại vương tỏ tường!


- Thưa, “đáng giết thì nên giết, giết phứt” đúng là câu nói của đức Tôn Sư hay câu nói của đại đức?


- Tâu, đức Thế Tôn không nói, mà bần tăng cũng không nói thế đâu!


- Vậy chữ “giết” kia do đâu mà có?


- Do nhân quả mà có. Nếu người ấy gây nhân quá nặng, đáng bị trọng hình, đáng bị giết thì chính người ấy phải bị quả báo dữ. Chính quả báo dữ giết người ấy, tâu đại vương!


Vua Mi Lan nói:

- Thưa, tạm thời trẫm hiểu, nhưng “không ăn trộm thì không giết” là nghĩa thế nào?


- Đại vương! Có khi nào sai lính đi lùng bắt những người dân lương thiện, những người vô tội,  rồi đem về tra khảo, hành hình không?


Đức vua Mi-lan-đà lắc đầu:

- Có ông vua nào lại làm điều phi lý như thế!


- Cũng thế, những chúng sinh không làm điều sai quấy, không làm điều ác, điều dữ… thì quả báo nào lại đi lùng bắt kẻ ấy, phải thế không đại vương?


- Vâng.


- Tất cả những từ như đè nén, ngược đãi, cất nhắc, giết, ăn trộm… chúng ta phải hiểu theo pháp ngữ, tâu đại vương!


- Trẫm hiểu rồi, cảm ơn Đại đức.

 

Thông báo

Video